Kto nie chciałby każdego ranka wstawać i zrywać świeżych owoców z drzew i krzewów, które znajdują się w przydomowym ogrodzie? Zbliżające się wakacje, w szczególności sprzyjają tworzeniu ogrodów owocowych. Jak się jednak okazuje, nie jest to wcale takie proste zadanie. W takim razie, jak zaprojektować ogród owocowy? 

Ogród owocowy – jakie rośliny wybrać?

Według badań, na terenie Polski istnieje około 5 tysięcy ogrodów działkowych. Jak się okazuje, wpływają one na poprawę mikroklimatu miast i mają silne potencjały przyrodnicze. Nic więc dziwnego, że tak wiele osób marzy o posiadaniu chociażby własnego sadu, w którym można się relaksować i delektować soczystymi owocami. Obecnie, nawet jeżeli jest się właścicielem tylko małej działki, nie znaczy to, że ogród owocowy nie jest możliwy do założenia na takiej przestrzeni. Istnieje bowiem wiele odmian roślin, które mogą dawać soczyste owoce, nawet rosnąc tylko w przydomowych warunkach. Oto najczęściej wybierane drzewka owocowe do ogrodu:

• Jabłoń domowa,
• Grusza pospolita,
• Wiśnia pospolita,
• Czereśnia,
• Śliwa domowa,
• Brzoskwinia zwyczajna,
• Morela zwyczajna.

Ogrody owocowe, często składają się również z krzewów, na których rośnie m.in. borówka amerykańska, agrest, truskawka, malina oraz porzeczka.

Czy morela lub brzoskwinia przetrwa zimę w moim rejonie?

Morele i brzoskwinie są jak wakacyjni goście – kochają słońce, ciepło i zero przeciągów. Ale zima? No cóż, to już nie ich bajka. Zwłaszcza ta polska, kiedy potrafi zaskoczyć nie tylko kierowców, ale i sadowników.

Polska została podzielona na strefy klimatyczne – coś jak podział na typy ludzi: ci, co kochają plażę, ci od gór i ci od Netflixa. W sadownictwie mówimy o strefach 6a, 6b i 7a.

• 6a (np. Suwałki, Podkarpacie) – to strefa twardzieli. Brzoskwinia raczej nie przetrwa tu bez czapki, szalika i kołdry. Ryzyko wysokie.
• 6b (centrum Polski) – lepiej, ale nadal ostrożnie. Uprawiaj tylko odporne odmiany i trzymaj agrowłókninę pod ręką.
• 7a (Dolny Śląsk, Ziemia Lubuska) – raj dla ciepłolubnych drzewek. Jeśli masz tam działkę – zazdrość.

Podsumowując: zanim posadzisz egzotyczną księżniczkę w ogrodzie, sprawdź, czy zima jej nie złamie serca… ani pąków.

Odmiany polecane do małych ogrodów lub donic

Nie każdy ma sad wielkości boiska do piłki nożnej. Jeśli Twój ogród przypomina raczej balkon z ambicjami, nie martw się.

• ’Harnaś’ – brzmi jak ktoś z gór, ale świetnie sprawdza się nawet w nizinnej działce. Kompaktowa brzoskwinia, max 2,5 m wysokości.
• ’Somo’ – morela z kompleksem krasnala. Mała, urocza, idealna do donic.
• Odmiany kolumnowe (np. 'Kompakt’, 'Gardon’) – rosną wzwyż, a nie wszerz. Dla ogrodów, gdzie miejsce liczy się jak w bagażu podręcznym Ryanaira.

Nie potrzebujesz hektarów, wystarczy słońce, konewka i trochę miłości. I oczywiście donica większa niż wiaderko po farbie.

Kondycja i wygląd sadzonek

To jak zaprojektować ogród owocowy, zależy nie tylko od tego jaki rodzaj owoców się lubi. Wybór sadzonek w pewnym stopniu powinien być uzależniony również od ich zewnętrznej kondycji. Nie powinny być one w żaden sposób uszkodzone, czy też pokryte niechcianymi szkodnikami. Warto także zwrócić uwagę na korzenie sadzonek – czy są one w odpowiednim stopniu rozwinięte. Duże znaczenie ma tutaj wzrost – drzewka nie powinny być niższe niż 120 cm. Ponadto, przy zakupie sadzonek w sklepie ogrodniczym lub robiąc zakupy internetowe, należy sprawdzić, czy każda z nich posiada etykietę informującą o gatunku i podkładce.

Jak zaprojektować ogród owocowy?

Przede wszystkim, należy dokładnie rozplanować miejsce, w którym ogród owocowy ma powstać. W przypadku uprawy roślin owocowych, wybrane miejsce powinno być słoneczne oraz zaciszne – dzięki temu, wydawane owoce będą soczyste i słodkie. Zaleca się, aby unikać sadzenia w zagłębieniach terenu, gdyż znacznie trudniej tam o dostęp do słońca i utrzymują się tam zdecydowanie niższe temperatury. Aby założyć własny ogród owocowy, warto zabrać się do pracy już jesienią. Oczywiście, dokładny termin sadzenia zależy również od odmiany drzew i krzewów. Przykładem może być brzoskwinia, w której przypadku posadzenie jesienią może skutkować jej przemarzaniem.

Schemat sadzenia i przykładowy plan ogrodu owocowego

Planowanie ogrodu to trochę jak gra w Tetrisa – wszystko musi do siebie pasować, ale i mieć luz do oddychania. A do tego trochę estetyki!

Przykładowy plan na 100 m²:

• 1 morela – centrum dowodzenia, najlepiej w najbardziej nasłonecznionym miejscu.
• 2 jabłonie – po bokach, ale z dystansem (3–4 metry).
• 1 wiśnia – może być bardziej z tyłu, nie jest wybredna co do cienia.
• Porzeczki i agrest – przy płocie, jak strażnicy ogrodu.
• Truskawki lub poziomki – nisko i słodko, przed krzewami.

Nie zapomnij zostawić miejsca na kompostownik, zbiornik na deszczówkę i hamak, żeby cieszyć się plonami na leżąco.

Drzewka owocowe do ogrodu – przygotowanie gleby

Przydomowe ogrody owocowe, aby mogły pięknie rosnąć i z roku na rok coraz bardziej się powiększać, powinny mieć odpowiednio przygotowaną glebę. Drzewka owocowe do ogrodu, w tym także krzewy i rośliny, wymagają lekkich i przepuszczalnych gleb. Istotne jest również to, aby ziemia była bogata w próchnicę.

Podobnie jak termin sadzenia, odczyn gleby zależy od poszczególnych odmian i gatunków roślin. Wynika to z faktu, że poszczególne gatunki mają różne wymagania co do kwasowości. Jedne z nich przystosują się do gleby o odczynie obojętnym, inne natomiast będą preferowały glebę bardzo kwaśną.

Przed posadzeniem drzew, warto odchwaścić i przekopać miejsce, w którym chce się posadzić drzewka. Nie należy także zapominać o tym, że posadzone rośliny dość szybko zaczną się rozrastać. W związku z tym, istotne jest aby zachować odpowiednią odległość pomiędzy nimi.

W przypadku odmian karłowych drzew odległość wynosi od 2 do 3 metrów, półkarłowych od 3 do 4, natomiast wysokopiennych od 6 do nawet 8 metrów. Inaczej sytuacja wygląda w przypadku krzewów, gdzie można pozwolić sobie na odległość wynoszącą jedynie maksymalnie 2 metry.

Kwestie zapylania i zgodności odmian

Temat zapylania to trochę jak randkowanie w świecie roślin. Nie każda para daje owoce.

• Morela – większość jest samopylna, ale z sąsiadem zawsze lepiej. Taki „kolega z działki” poprawia plony.
• Brzoskwinia – też daje radę sama, ale gdy ma towarzystwo, owocuje jak szalona.
• Jabłoń – tu już bez chemii nic się nie wydarzy. 'Szampion’ i 'Ligol’ się nie dogadają, musisz dobrać kompatybilne odmiany.

Zawsze sprawdzaj kalendarz kwitnienia – bo co z tego, że sąsiadujące jabłonie są piękne, skoro kwitną jak para w rozjazdach?

Gleba – co jeszcze można rozwinąć?

Gleba to fundament – jak spodnie w stylizacji. Jak są dobre, wszystko gra.

• Lekka, przepuszczalna, o pH 6,5-7,2 – to ideał dla brzoskwiń i moreli.
• Nie lubią „mokrych nóg” – więc drenaż to must-have.
• Próchnica? Tak, jak najbardziej. Kompost, obornik, wszystko co naturalne i pachnące (no, powiedzmy).

Nie sadź na ciężkiej glinie – nawet jeśli masz najlepszą odmianę, to jak włożyć sandały na zimowy spacer.

Przykłady roślin kwaśnolubnych i obojętnych

Sąsiad sąsiadowi nierówny – nawet w ogrodzie.

Kwaśnolubne:

• borówka amerykańska – diva o wysokich wymaganiach,
• rododendron – piękny, ale wybredny,
• wrzosy – jesienne romantyczki.

Obojętne pH? To dla nich bułka z masłem:

• porzeczka,
• wiśnia,
• winorośl.

Nie łącz borówki z morelą – to jak wrzucić fana techno na koncert Chopina. Każdy lubi co innego.

Co z pielęgnacją i chorobami?

Brzoskwinie potrafią być jak dzieci – ładne, słodkie, ale wymagające.

Oto kilka trików, żeby nie zwariować:

• Wiosną: oprysk miedzianem – zanim liście się pokażą. Kędzierzawość nie śpi.
• Po owocowaniu: lekkie cięcie – niech korona oddycha, jak po ciężkim dniu w pracy.
• Usuń wszystko, co wygląda podejrzanie – lepiej zapobiegać niż potem leczyć grzyba.

Obserwuj swoje drzewa jak serial na Netflixie – codziennie, uważnie, z herbatką w ręku.

Kalendarz ogrodnika – terminy sadzenia i pielęgnacji

Sezon ogrodniczy to jak plan treningowy – wszystko ma swój czas i miejsce.

• Marzec – cięcie brzoskwiń, oprysk na dzień dobry
• Kwiecień – sadzenie, trochę azotu, trochę nadziei
• Maj–czerwiec – podlewaj, kształtuj, mów do nich miło
• Sierpień – cięcie po plonach, lekka korekta
• Październik – wapno w glebę, liście na kompost
• Listopad – okryj, zabezpiecz, pożegnaj się na zimę

Nie spiesz się z sadzeniem – wiosna lubi płatać figle, a zmarznięta gleba nie sprzyja nikomu.

Inne praktyczne informacje

Mały sad to jak nowa pasja – wymaga, ale daje radość.

• Gryzonie? Siatka na pień i problem z głowy.
• Ściółka z kory – mniej chwastów, więcej wilgoci.
• Podlewanie – regularne, ale bez przesady. Drzewko to nie ryba.

Twój sad nie musi być jak z Instagrama – ważne, żeby był Twój. I żeby owocował tak, że sąsiad z zazdrości przyjdzie z koszykiem.

Dowiedz się także, jak zaprojektować ogród warzywny z myślą o zdrowiu swoich pociech. Artykuł na ten temat dostępny jest na http://www.nerwice.com/ogrod-warzywny-dla-dzieci.

Artykuł napisała:
Wiktoria – absolwentka nauk politycznych,
studentka kierunku dziennikarstwo i komunikacja społeczna.

Źródło informacji:

• http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-4089c2e8-2a5d-4144-b153-8adff7e91642/c/Pawlikowska-Piechotka.pdf.